تاریخ ایران

ایران قبل از اسلام

تاریخ ایران

ایران قبل از اسلام

تاریخ ایران

ایران قبل از تاریخ ,آریایی ها, ماد ها, هخامنشیان, اشکانیان ,سلوکیان, ساسانیان,فهرست نام مناطق مختلف ,نمودار تاریخ زمان.

بایگانی
آخرین مطالب

ساسانیان

سه شنبه, ۲۱ دی ۱۳۹۵، ۰۳:۳۷ ب.ظ
ساسانیان که بودند؟

در28 آوریل سال 224 میلادی اردشیر یکم توانست اردوان پنجم آخرین شاه اشکانی را در دشت هرمزگان شکست دهد و شاهنشاهی ساسانی را بنیاد گذارد وشروع به تسخیر سرزمینی کرد که خود آنرا ایران می نامید.

در سلسله ساسانی دین و حکومت تکیه گاه یکدیگر بودند و آنان در تمام قلمرو سیاسی خود دست به تبلیغ مذهب زدند. شاهنشاهی ساسانی مانند اسلاف خود یعنی پارتها جنگهای بسیاری با رومیها داشتند و گاه پیروز و گاه مغلوب میشدند. طبقات اجتماعی ، دین ، سپاه و جنگهای غرب ایران ، اهمیت فرهنگی ایران ،یادگارهای معماری ، ظهور مانی و مزدک ، سنتهای درباری و برادرکشی شاهان متاخر از خصوصیات بازر این دوره است .

یزدگرد سوم آخرین شاه ساسانی در سال 651 میلادی پس از اینکه کشور خود را در جنگ به عربها می بازد، کشته می شود و یکبار دیگر ایران پس از اسکندر مقدونی به دست مهاجمانی غیر ایرانی می افتد و تا دوره صفویه حکومت ملی مستقلی با قابلیت تسلط ‌برکل ایران به خود نمی بیند. در عین حال اسلام نیز با اعراب به ایران آورده میشود و تحولی در زندگی مردم پدید می آورد



در سلسله ساسانی بر خلاف اشکانیان، دین و حکومت تکیه گاه یکدیگر بودند. آنان در تمام قلمرو سیاسی خود دست به تبلیغ مذهب زدند. شاهان ساسانی مانند اسلاف خود جنگهای بسیاری با رومیها داشتند و گاه پیروز و گاه مغلوب می شدند. طبقات اجتماعی، دین زرتشتی، سپاه و جنگهای غرب ایران، اهمیت فرهنگی ایران، یادگارهای معماری، ظهور مانی و مزدک، سنتهای درباری و برادرکشی شاهان متاخر از خصوصیات بازر این دوره است. در دوره ساسانی، مفهوم ایران به شکل امروزی پدید آمد. سیاستی که شاهان این دوره پیش گرفته بودند، مانند پدید آوردن آثاری چون خداینامه، باعث شد تا مفهوم ایران و ایرانی پدید آید که ما نیز این مفهوم را به ارث برده ایم. پیش از این، در دوره اشکانی هویت یکپارچه ایرانی وجود نداشت. ساسانیان، سعی داشتند بسیاری از وقایع تاریخی مانند چهار سده حکومت اشکانی یا برخی از دینها و باورهای مردمی که مورد پسند آنها نبود را حذف کنند.


 

ساسانیان بر خلاف هخامنشیان هنری پراکنده و متنوع داشتند و تقریبا سراسر نیمه غربی و جنوب غربی ایران نمایشگاهی از هنر ساسانی است که در مثلثی به راسهای داراب ،سلماس و مداین و حتی بسیار فراتر قرار دارد. کاخهای سلطنتی ،کوشکهای بین راهی ، آتشکده ها ،آتشگاههای بیشمار ،سنگ نگاره ها، شهرهای مجهز به برج و بارو و راههای بسیار با پلهای باشکوه،موزاییک کاری ،بافندگی ،گچکاری ،گنبد سازی ،موسیقی ،نقاشی،طلاکاری و آهنگری ،حکاکی بر سنگهای قیمتی ،خراطی ،نجاری و دهها هنر دیگر در این دوره به کمال خود میرسند


                                                                   
                                                       سپاه در دوره ساسانی

ظاهرا خیلی سریع پس از روی کار آمدن ساسانیان ارتش نا منظم اشکانی تبدیل به ارتش منظم ساسانی می شود. در زمان خسرو انوشیروان ارتش ساسانی نظامی کاملا نو پیدا کرد. در ابتدای دوره ساسانی تشخیص مقامهای مختلف نظامی از یکدیگر مشکل است ولی در دوره های متاخر درجه بندی منظمی پیدا کرد.
ایران سپاهبذ بالاترین مقام ارتشی بود. او وزیر جنگ و فرمانده کل سپاه محسوب می شد. انوشیروان این مقام را بین چهار نفر تقسیم کرد و هر کدام گوشه ای از مملکت را اداره می کردند. سپاهبذ شرق، نیروهای خراسان، سکستان و کرمان را زیر نظر داشت، سپاهبذ جنوب، نیروهای پارس وخوزستان، سپاهبذ غرب، نیروهای عراق تا مرز روم شرقی و سپاهبذ شمال نیروهای ماد بزرگ و ارمنستان.
کشاورزان فقیر تنها به این قصد به جنگ می رفتند که دیوارها را بشکنند و کشتگان را لخت کنند. ارتش ایران هنگامی که دشمن را در حال فرار میدیدند که به رودخانه یا مانعی می رسد به او فرصت فرار می دادند- به نوشته اشپیگل و به گزارش تئو فیلاکت در جنگ بهرام چوبین با سردار رومی چنین پیغامی رد و بدل شده است. به گمان این سنت ناشی از تقدس آب بوده است.
ساسانیان بی نیاز از سرباز مزدور نبودند. برای این مورد بیشتر از قبایل هون استفاده می کردند. جنگ های ساسانیان متاخر بیشتر برای رسیدن به زر و سیم بود. در زمان انوشیروان سلاح سواران عبارت بود از برگستوان اسب، جوشن بلند‌، زرهی سینه پوش، ران بند، شمشیر، نیزه، سپر، گرزی که به کمر میبستند، تبرزین، ترکشی با دو کمان به زه کشیده و سی تیر و بالاخره دو زه تابیده که سوارکار آنرا از پشت کلاه خود می آویخت. با این حال سلاح اصلی نیزه و کمان بود. آنها وسایل ساخت سریع پل بر رودخانه نیز همیشه همراه داشتند.
اسواران یا شوالیه ها، محافظ پسران شاه و خانواده اشراف بودند. سواره نظام سنگین وزن زره پوش هسته اصلی سپاه بود. آنها لباسی فلزی داشتند که بر بدن میچسبید و صورتشان نیز نقابی داشت که تیر بر آنها اثر نکند. پشت سواره نظام فیلها قرار داشتند. در آخر پیاده ها بودند که از روستاییان فقیر بدون حقوق تشکیل می شد. ساسانیان فن دژستانی را آموخته بودند و منجنیق و برج متحرک و سرب گداخته و وسایل آتش زا داشتند. اسیران جنگی را می فروختند یا برای آبادانی کشور مورد استفاده می گرفتند. ساسانیان مانند هخامنشیان سپاه جاویدان ده هزار نفره داشتند.
به گزارش دینوری، سربازان چپ دست سمت چپ سپاه قرار می گرفتند. برای قلب سپاه مکان مرتفعی انتخاب می شد. سپاه رو به نور آفتاب و باد قرار نمی گرفت. وقتی به دشمن حمله می کردند که نیروهای خودی یک ونیم برابر دشمن باشند وگر نه صبر می کردند تا دشمن حمله کند. کمینگاهها نزدیک آب انتخاب می شدند. معمولا در شب حمله می کردند. قبل از حمله جاسوسانی به قلب دشمن می فرستادند تا هم خبر بگیرند و هم روحیه آنها را ضعیف کنند. برای گشودن قلعه از گلوله های نفتی استفاده می کردند. دعوت از دشمن برای رویارویی تن به تن حریفان در جنگ راهی برای ترساندن دشمن و تضعیف روحیه بود.
وقتی فرمانده کشته می شد سپاه از هم می پاشید زیرا اغلب افراد بی تجربه سپاه را پر می کردند. در زمان جنگ سر شماری می شد. این کار را بعد از جنگ نیز انجام می دادند تا تعداد کشتگان را حساب کنند.
کتابهایی که از زمان ساسانیان در زمینه جنگاوری ردیابی شده اند عبارتند از اصول تیر اندازی از بهرام گور، کتابهایی در مورد دفاع شاهان ساسانی از مرزهای خود، فنون جنگی در تصرف دژها، و کمین کردن و گماشتن جاسوس که برای اردشیر بابکان تالیف شده بود. این کتابها را ابن ندیم ترجمه و لیست کرده است.
خود شاه نیز در جنگها شرکت می کرد. اینکه یک شاه تا چه حد در نبرد حاضر می شد برای ما مشخص نیست ولی دست کم سنگ نگاره های ساسانی، از پیروزی اردشیر بر اردوان گرفته تا خسرو پرویز کاملا مسلح سوار بر اسب در تاق بستان، حضوری پررنگ از شاهی جنگ آور را به ترسیم کشیده اند. یک نگین از سده چهارم میلادی در کتابخانه ملی پاریس نگه داری می شود که در آن نقشی از جنگ والرین و شاپور دیده می شود. هر دو با اسب به هم حمله کرده اند و والرین شمشیر خود را از نیام بیرون کشیده و قصد کشتن شاپور را دارد، اما شاپور بدون آنکه مسلح باشد، تنها به گرفتن دست چپ والرین قناعت کرده، گویا تنها میخواهد او را دستگیر کند.



                                                                            شاهان ‌ساسانی

در28 آوریل سال 224 میلادی اردشیر یکم توانست اردوان پنجم آخرین شاه اشکانی را در دشت هرمزگان شکست دهد و شاهنشاهی ساسانی را بنیاد گذاردوشروع به تسخیر سرزمینی کرد که خود آنرا ایران مینامید. در سلسله ساسانی دین و حکومت تکیه گاه یکدیگر بودند و آنان در تمام قلمرو سیاسی خود دست به تبلیغ مذهب زدند. شاهنشاهی ساسانی مانند اسلاف خود یعنی پارتها جنگهای بسیاری با رومیها داشتند و گاه پیروز و گاه مغلوب میشدند.طبقات اجتماعی ، دین، سپاه و جنگهای غرب ایران ،اهمیت فرهنگی ایران ،یادگارهای معماری ،ظهور مانی و مزدک ،سنتهای درباری و برادرکشی شاهان متاخر از خصوصیات بازر این دوره است .یزرگرد سوم آخرین شاه ساسانی در سال 651 میلادی پس از اینکه کشور خود را به عربها میدهد کشته میشود و یکبار دیگر ایران پس از اسکندر مقدونی به دست مهاجمانی غیر ایرانی می افتدو تا دوره صفویه حکومت ملی مستقلی با قابلیت تسلط ‌برکل ایران به خود نمیبیند. در عین حال اسلام نیز با اعراب به ایران آورده میشود و تحولی در زندگی مردم پدید می آورد






                                                      نام پادشاه

سال حکومت

224
-
241
241
-
272
272
-
273
273
-
276
276
-
293
293
293
-
303
303
-
309
309
-
379
379
-
383
383
-
388
388
-
399
399
-
420
420
-
438
438
-
457
457
-
459
457
-
484
484
-
488
488
-
496
496
-
498/499
498
-
530
531
-
579
579
-
590
590
-
بهار 628
590
-
591
591/592
-
597
بهار 628
-
اواخر 628
اواخر 628
-
630
629
-
629
629
-
631
631
-
631
631
-
632
631
-
632
631
-
637
632
-
651